Autor: potpukovnik Ben Steinebach, vojni izaslanik Kraljevine Holandije (objavljeno u magazinu “Bezbjednost” broj 6)
U narednom periodu naglasak je na podršci reformi crnogorske vojske. Cilj je stvaranje modernih operativnih kapaciteta koje se mogu angažovati multilateralno i internacionalno. Ovo nije lak zadatak. Velike reforme, formiranje efikasnog i efektivnog odbrambenog sistema, saradnja sa zemljama i i izvan regiona kao i sudjelovanje u multinacionalnim operacijama su vrlo zahtjevni zadaci. I naravno sve to u okviru trenutne ekonomske krize.
Trenutna saradnja između Crne Gore i Holandije je stimulisanje oformljivanjem modernih, profesionalnih i operativnih kapaciteta, koje je moguće angažovati u internacionalnim i multinacionalnim odnosima. Prioriteti Crne Gore su NATO i EU integracije, poboljšanje i jačanje odnosa sa susjednim zemljama i dalji razvoj bilateralne i multilateralne saradnje sa drugim zemljama. Saradnja u odbrani se može vidjeti kao pomoć vojnom razvoju. Svake godine se potrebe za podrškom razmatraju u bilateralnom planu saradnje između Crne Gore i Holandije.
Kao i u drugim državama mi podržavamo određen broj kurseva i projekata, kao: LOAC (Zakon o oružanim sukobima), ELT (Učenje engleskog jezika). Učenje engleskog jezika je jedan od projekata čija je svrha da se povećaju interoperabilne potrebe Ministarstva odbrane Crne Gore i oružanih snaga Crne Gore u multinacionalnom okruženju kao i obezbjeđivanje odgovarajućeg broja zaposlenih koji imaju zadovoljavajući STANAG 6001 nivo znanja jezika. Holandija je finansirala određen broj kurseva. Takođe nudimo mogućnost pridruživanju kursevima i obukama, npr. ISOOC (International Staff Officers Orientation Course), UNMOC (United Nations Military Observers Course) i HRM (Upravljanje ljudskim resursima).
Holandija je u martu ove godine sponzorisala četvrtu Školu za međunarodnu bezbjednost, organizovanu od strane Centra za međunarodne odnose. Kroz interaktivna predavanja, diskusije i radionice, škola doprinosi razvoju novog kadra unutar Ministarstva odbrane kao i drugih vladinih institucija u području reformi sektora bezbjednosti. Fundamentalna i razumljiva reforma ukupnog sektora bezbjednosti je važan dio demokratskih reformi i treba da bude na dnevnom redu Vlade, odnosno svih onih koji su uključeni u politiku. Reforma sektora bezbjednosti je prepoznata komponenta demokratske tranzicije i ima visok prioritet u mnogim državama, kao i u Crnoj Gori.
Holandija takođe podržava projekat stažiranja organizovanog od strane Centra za demokratsku tranziciju. Cilj je omogućavanje studentima završnih godina Univerziteta Crne Gore da se upoznaju sa Ministarstvom odbrane kroz praktičan rad, sa ciljem poboljšanja njihovog znanja o institucijama i odbrambenoj politici.
Studenti koji, nakon što su uspješno priveli kraju njihovo stažiranje, dobiju sertifikat, i imaće prioritet državnih institucija pri razmatranju zaposlenja. Prvi projekat se već završio i namjera je da se nastavi i u 2010. za četiri nova studenta.
Jedan od trenutno aktuelnih projekata iz Bilateralnog programa je projekat „Obalska straža“. Crna Gora je u potrazi za odbrambenim sistemom mora kako bi zaštitila dugu obalu. Trenutno je više organizacija: Mornarica, Pomorska policija, Pomorska bezbjednost i lučki kapetani iz Kotora i Bara, odgovorno za integritet Crne Gore. Mnogi zadaci se preklapaju, stoga Crna Gora razmatra formiranje obalske straže koja bi objedinila sve te aktivnosti. Holandija će pomoći Ministarstvu odbrane u razvoju strateških planova. Činjenica da je Crna Gora jedna od zemalja čije su granice van evropske teritorije čini ovaj projekat još važnijim.
Konačno, važno je spomenuti Program za razvoj kapaciteta malokalibarskog i lakog naoružanja (MLN), demilitarizaciju i bezbjedno skladištenje za Republiku Crnu Goru, poznat kao MONDEM program. MONDEM je zajednički program Vlade Crne Gore, UNDP i OEBS-a. Osnovan je u aprilu 2007, kao rezultat ranije molbe Ministarstva odbrane UNDP-u za nezavisnu procjenu kapaciteta demilitarizacije i bezbjednog skladištenja MLN-a i zahtjeva za pomoć od strane Ministarstva odbrane OEBS forumu za bezbjednosnu saradnju u februaru 2007.
Ministarstvo odbrane Crne Gore je naznačilo da je demilitarizacija MLN-a, u kombinaciji sa uspostavljanjem bezbjednog skladištenja, što je moguće bliže NATO operativnim standardima, prioritet tokom procesa reformi odbrane.
Program sadrži četiri komponente:
- Odlaganje toksičnog otpada;
- Razvoj infrastrukture u oblastima skladištenja municije i razvoj kapaciteta sistema upravljanja municijom;
- Demilitarizacija konvencionalne municije;
- Uništavanje i reciklaža teškog naoružanja.
Holandija je finansirala prva dva projekta.
Odlaganje toksičnog otpada je već završeno. Nekoliko toksičnih komponenata je uzeto sa različitih mjesta i odnijeto van granica Crne Gore radi daljeg uništavanja.
Razvoj infrastrukture u oblastima skladištenja municije i razvoj kapaciteta sistema upravljanja municijom je trenutno u toku.
To podrazumijeva smanjenje broja skladišta municije kao i njihovo prilagođavanje međunarodnim standardima bezbjednosti. To uključuje poboljšanje puteva, zgrada, električnih sistema, vodenih sistema, mjera bezbjednosti i protivpožarnih mjera.
Dokaz da Crna Gora ozbiljno pristupa svojoj vojnoj budućnosti leži i u činjenici da će i Crna Gora poslati članove svojih oružanih snaga u mirovne misije u Avganistan, Somaliju i Liberiju.
Odluka, koju je donijela Skupština, predviđa slanje do 40 ljudi u Avganistan, uključujući i mogućnost rotacije. Planirano je da jedna jedinica pješadije i jedan medicinski tim odu u Avganistan u decembru i budu pod nadležnosti Nemačke u regionalnoj komandi Sjever. Takođe je predviđeno da dva pripadnika oružanih snaga odu u Liberiju kao vojni posmatrači kao i tri pripadnika Mornarice Crne Gore na misiju u Somaliju pod vođstvom Evropske unije sa ciljem da zaštite brodove koji plove blizu somalijske granice od piratskih napada.
