Razvoj avio-industrije kada je u pitanju domen bezbjednosti u avio saobraćaju može se podijeliti na dva perioda i to na: period do 11. septembra i period poslije ovog datuma. 

Poslije 11. septembra došlo je do velikih promjena i stepen bezbjednosti je podignut na najveći mogući nivo. Ovo se prvenstveno odnosi na kontrole u vazdušnim lukama, kontrole vazduhoplova, kontrole samih putnika prilikom ulaska u avion, kao i kontrola samog leta. 

O bezbjednosti u avio sabraćaju u Crnoj Gori za Bezbjednost govori portparol crnogorske avio kompanije Nenad Marković. On objašnjava da bezbjednost putnika, članova posade kao i vazduhoplova predstavlja imperativ u poslovanju Montenegro Airlinesa. 

»Montenegro Airlines kao avio kompanija sa flotom od sedam savremenih aviona, koji imaju dozvole za slijetanje na svim evropskim aerodromima, mora poštovati postavljene stroge standarde od strane najrelevantnijih evropskih vazduhoplovnih organa, IATE i ICAO-a, čiji smo članovi već dugi niz godina. Kompanija Montenegro Airlines je nosilac najvećeg sertifikata iz ove oblasti IOSA-e, i svakodnevno prolazi kroz različite oblike kontrola od strane evropskih i lokalnih vazduhoplovnih organa«, kaže naš sagovornik.

Marković ističe da se kompletan domen bezbjednosti dijeli na dvije oblasti; prvu SAFETY – koja se tiče mjera bezbjednosti tokom samog leta i SECURITY – mjere koje se odnose na događanja prije polijetanja i poslije slijetanja aviona.

»U kompaniji najveći organ u sistemu bezbjednosti je Safety Board. To je vrhovno tijelo koje ima strogo bezbjedonosni karakter, a u čijem sastavu su operativni direktor sa postholderima. Sastanci Safety board-a se održavaju jednom nedjeljno«, ističe Marković.

Prema njegovim riječima Montenegro Airlines kao članica IATA-e, mora uspješno primjenjivati sve programe kontrola, kao sto su; FOQA (FLIGHT OPERATION QUALITY ASSESMENT – procjena kvaliteta leta) zatim, kontrola od strane vazduhoplovnih vlasti Crne Gore, SAFA kontrola (Safety assesment of foreign aircrafts) – kontrola koja se vrši na svim međunarodnim aerodromima i vrše je strane vazduhoplovne vlasti, kao i posebna kontrola – IOSA kontrola.

IOSA kontrola je IATA-in program kontrole bezbjednosti. Predstavlja najveći stepen provjere u vazduhoplovstvu. Obuhvata sve bezbjedonosne standarde u civilnom vazduhoplovstvu. IOSA sertifikat mora stalno da se obnavlja i njihovi standardi su veoma strogi. Prošli sertifikat je podrazumijevao ispunjenje 950 standarda. »Sada smo u fazi obnavljanja sertifikata, koji podrazumijeva ispunjenje 1.100 postavljenih standarda. Dakle, IOSA je vrhovna vlast što se tiče bezbjednosti u vazduhoplovstvu i njen sertifikat posjedujemo, od 2005 godine«, poručuje Marković.

On ističe da sve ove kontrole nacionalni avio prevoznik prolazi vrlo uspješno zahvaljući visoko školovanom i profesionalnom kadru, sertifikovanom od strane medjunarodnih relevantnih institucija.

»Zaposleni u Quality Control-u, Sektoru tehničkog održavanja vazduholova, letačkoj i zemaljskoj operativi, kabinskom osoblju, Sektoru bezbjednosti, kao i svi zaposleni u Montenegro Airlinesu čine zajedno jedan tim visoko posvećenih ljudi svom poslu, spremni da odgovore izazovima 21 vijeka«, kaže Marković.

On ističe da je priču o bezbjednosti najbolje zaokružili samo jednim od pokazatelja – a to je tzv. Program pouzdanosti polijetanja tj. Broj otkazanih letova ili kašnjenja iz tehničkih razloga. 

»U centralu Fokkera ili Embraera skoro svakodnevno se šalju podaci, koji se obrađuju i na osnovu kojih nas upoređuju sa ostalim avio-kompanijama u svijetu. Rezultati njihovih analiza pokazuju da smo iznad prosjeka i da se bezbjednost u našim avionima može ocijeniti čistom peticom, naravno na skali od 1 do 5«, zaključuje sagovornik Bezbjednosti.

Kada govorimo o bezbjednosti putnika u avio sabraćaju Vlada Crne Gore je usvajanjem Zakona o potvrđivanju Montrealske konvencije uvela načelo povećane odgovornosti avioprevoznika u međunarodnom saobraćaju za štetu prouzrokavanu putnicima, teretu i prtljagu. Montrealska konvencija je dio pravne tekovine Evropske unije i samim tim je njena primjena jedan od uslova da Crna Gora dođe u poziciju da eventualno postane članica Unije. Zakon predviđa vrlo ograničenu mogućnost oslobađanja od odgovornosti avioprevoznika, neograničenu odštetu u slučaju smrti putnika, a novina će biti mogućnost avansnog plaćanja u slučaju tjelesne povrede putnika radi kompenziranja trenutnih ekonomskih potreba.

“Montrealska Konvencija iz 1999. godine, uvodi ujednačena i savremenija pravna rješenja koja se odnose na odgovornost avioprevoznika u međunarodnom prevozu, u poređenju sa Varšavskom Konvencijom koja je usvojena 1929.godine, u vrijeme kada je komercijalni vazdušni prevoz bio u začetku”, kaže pomoćnica ministra saobraćaja, pomorstva i telekomunikacija Mirel Radić Ljubisavljević.

Crna Gora trenutno primjenjuje, po putnike, nešto nepovoljniju Varšavsku Konvenciju. 

Mirel ističe da je bitno napomenuti da će u crnogorski zakon o obligacionim odnosima i osnovama svojinsko pravnih odnosa u vazdušnom saobraćaju, biti ugrađene odredbe Montrealske konvencije. 

“Taj zakon će regulisati odnose iz ugovora o prevozu putnika i stvari, ugovora o medicinskom prevozu i pružanju usluga iz vazduha i ugovora o zakupu vazduhoplova, postupak izvršenja i potraživanja po ovom osnovu, kao i svojinsko pravne odnose tj. pravo svojine, ugovorno i zakonsko pravo i pravo preče kupovine. Propis se zasniva na međunarodnim dokumentima, a osim Varšavske i Montrealske konvencije, biće ugrađene odredbe Ženevske konvencije o međunarodnom priznavanju prava na vazduhoplov i Čikaške Konvencije o međunarodnom civilnom vazduhoplovstvu, navela je Ljubisavljević. 

NN: Bezbjednost u avio sabraćaju u Crnoj Gori Prema njenim riječima, standardi i procedure bezbjednosti u crnogorskom vazdušnom saobraćaju su u potpunosti prilagođeni evropskim standardima.

Ona ukazuje da su u novi Zakon o vazdušnom saobraćaju ugrađene Uredbe i Direktive iz prve i druge tranzicione faze ECAA (European Common aviation Agreement) multilateralnog Sporazuma, kao i podzakonski akti kojima se uređuju i primjenjuju svi ovi standardi. 

“Uostalom, o tome najbolje govori činjenica da je Crna Gora član svih najprestižnijih međunarodnih organizacija i asocijacija iz oblasti civilnog vazduhoplovstva, ICAO-a (Inernational Civil Aviation Organisation), ECAC-a (European Civil Aviation Conference) čiji je prioritet sigurnost, EUROCONTROL-a koji se bavi pitanjima bezbjednosti, kao i da je dobila status kandidata u JAA ( Joint Aviation Authories) koji se bavi tehničko-tehnološim standardima”, objasnila je Ljubisavljević. 

Ona ističe da je shodno odredbama Zakona o vazdušnom saobraćaju, u toku formiranje organa Agencije za civilno vazduhoplovstvo. 

“Poslove koji će biti u nadležnosti Agencije za civilno vazduhoplovstvo, još od septembra 2006. godine obavlja Uprava za civilno vazduhoplovstvo, tako da ne postoji vakum u nadzornoj i regulatornoj funkciji u oblasti vazduhoplovstva. Crna Gora ima odgovarajući broj stručnih kadrova, ali treba istaći činjenicu da je vazduhoplovstvo specifična multidisciplinarna djelatnost i da je fluktuacija kadrova, u skladu sa evropskim propisima, takva da omogućava slobodniju međunarodnu saradnju koja podrazumijeva angažovanje kako stranih stručnjaka u Crnoj Gori, tako i stručnjaka iz Crne Gore u drugim zemljama”, kazala je Ljubisavljević.